Każdy z nas chce cieszyć się zdrowiem, po to by móc realizować swoje plany, korzystać z codziennych dóbr, rozrywek, możliwości. Jednak kiedy myślimy o zdrowiu to są rzeczy, na które mamy realny wpływ oraz takie, które pozostają poza naszym zasięgiem. Nie zmienia to faktu, że w wielu obszarach mamy wybór, a nasze decyzje przekładają się na stan zdrowia.
Definicja zdrowia:
“Zdrowie to dobrostan fizyczny, psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby czy niedomagania (niepełnosprawności, ułomności).”
W tym ujęciu na:
- aspekt fizyczny składa się funkcjonowanie układów i narządów,
- zdrowie psychiczne: zdrowie umysłowe i emocjonalne;
- zdrowie społeczne – zdolność utrzymywania prawidłowych relacji międzyludzkich.
Czynniki warunkujące zdrowie
Kiedy byłam na studiach, poznałam nie tylko przytoczoną wyżej definicje zdrowia, ale także inne elementy, które się na owo zdrowie składają i na nie oddziałują. Poznałam m.in. pola zdrowia Lalonda. Ta koncepcja zakłada, że na stan zdrowia jednostki ma ogromny wpływ właśnie styl życia – czyli codzienne wybory! Dokładny udział poszczególnych czynników przedstawia grafika poniżej.
Styl życia
To nasze codzienne decyzje, które przekładają się na dobry lub zły stan zdrowia.
Czynniki środowiskowe
To czynniki działające w otoczeniu, poza organizmem człowieka, a wpływające na jego zdrowie.
Opieka zdrowotna
Obejmuje zasoby i procedury działania instytucji powołanych do funkcjonowania na rzecz zdrowia.
Czynniki genetyczne
To czynniki biologiczne (genetyczne) każdej jednostki, procesy jej dojrzewania i starzenia się, a także ogół złożonych, wewnętrznych systemów, które można wyróżnić w organizmie człowieka.
Styl życia - rola w zachowaniu zdrowia
Jak możesz zauważyć na wykresie powyżej, na stan zdrowia mają ogromny wpływ nasze codzienne decyzje, wybory, nasze nawyki i zachowania. Jeśli chcesz być osobą zdrową (a przecież kto nie chce być zdrowy i sprawny?!) to nie da się tych informacji tak po prostu zignorować.
Według definicji zdrowy styl życia to wszelkie zachowania, decyzje, nawyki, czynności, które wedle współczesnej wiedzy medycznej wywołują określone pozytywne skutki zdrowotne.
Co składa się na zdrowy styl życia
Kiedy myślimy o zdrowym stylu życia, do głowy głównie przychodzi nam kwestia odżywiania oraz aktywności fizyczne. Jednak to nie jedyne składowe! Zdrowy styl życia to także:
- unikanie używek;
- umiejętności radzenia sobie ze stresem;
- odpowiedni sen (ilość i jakość) – przypominam artykuł na temat snu – CLICK
- wykonywanie badań przesiewowych;
- umiejętność odpoczywania (znalezienie równowagi pomiędzy pracą a odpoczynkiem).
Niektóre źródła dodatkowo dopisują do tej listy bezpieczne zachowania seksualne, umiarkowaną ekspozycję na słońce, czy przestrzeganie zasad bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Styl życia - Twój złoty środek
Dbanie o odpowiednie zachowania i nawyki względem wymienionych składowych zdrowego stylu życia jest ważne. Jednak warto też pamiętać, że nasz życie jest niedoskonałe, czasem mamy gorszy dzień i będziemy się stresować, bo jest to część naszego życia. Tak samo warto wyrobić sobie dobre nawyki żywieniowe, ale nie oznacza to, że słodycze czy restauracje z fastfoodem nagle znikną z naszego otoczenia. Czy aby zachować zdrowie musimy zrezygnować z takich przyjemności? Nie. Słowo klucz to balans. Złoty środek. Bycie świadomym, że taki wybór często nie zaspokaja naszej potrzeby fizjologicznej jaką jest głód, lecz inne potrzeby. Sama uważam, że sięgnięcie raz po raz po takie “nie fit” rozwiązania jest okej i działa po prostu na naszą głowę. Nie jestem zwolenniczką robienia sobie zakazów i wykluczania czegoś z diety na zawsze (oczywiście jeśli nie istnieją ku temu podstawy zdrowotne np. wynikające z alergii itp.).
Drugą stroną tego samego medalu jest w mojej opinii, aktywność fizyczna. Tutaj co do zasady warto w ogóle zadbać o to by mieć ruch. Poza tym wybrać sport, który się lubi i korzystać z te przyjemności wtedy kiedy czujemy się do tego na siłach. Wiem sama po sobie, że rozróżnienie momenty pt. “nie chce mi się”, a “nie mam siły” jest trudne. Wymaga nauczenia się obserwacji siebie i sygnałów jakie daje nam nasz organizm. Dlatego nie zachęcam do przeginania w żadną ze stron – czyli porzucenia aktywności i wybranie kanapy albo trenowania 7 razy w tygodniu. Obydwa warianty nie są optymalne, oby dwa wiążą się z konsekwencjami. Również sytuacja przetrenowania jest niekorzystna dla naszego ciała – zdecydowanie trudniej wówczas o odpowiednią regeneracje, a łatwiej o kontuzje czy infekcje.
Podsumowanie
Ani bierność ani healthism (czyli kult, obsesja zdrowia) nie są optymalnymi rozwiązaniami. Dla obrania właściwej dla nas drogi potrzebne są jednak pewne zasoby. Podstawą jest świadomość zdrowotna – wiedza o zdrowiu i chorobach, umiejętność wychwytywania sygnałów dotyczących zagrożenia zdrowia oraz miejsce zdrowia w naszej hierarchii wartości.